भारत-पाकिस्तान फाळणी (Partition of India) आणि बलुचिस्तान यांचा इतिहास

भारत-पाकिस्तान फाळणी (Partition of India) आणि बलुचिस्तान यांचा इतिहास 

भारत-पाकिस्तान फाळणी (Partition of India) आणि बलुचिस्तान यांचा इतिहास स्वतंत्र आहेत, पण 1947 च्या घटनांमध्ये एकमेकांशी काही प्रमाणात संबंधित आहेत. खाली दोघांचा थोडक्यात इतिहास दिला आहे:

---

भारत-पाकिस्तान फाळणी (Partition of India) – 1947

पार्श्वभूमी:

• ब्रिटिश राजवटीखालील भारतात हिंदू आणि मुस्लिम समुदायांमध्ये राजकीय भेद वाढत होते.

• 1906 मध्ये मुस्लिम लीगची स्थापना झाली, ज्याने मुस्लिमांसाठी स्वतंत्र राजकीय अधिकारांची मागणी केली.

• 1940 मध्ये लाहोर ठराव (Lahore Resolution) मध्ये मुस्लिम लीगने वेगळ्या मुस्लिम राष्ट्राची (पाकिस्तान) मागणी केली.

• महात्मा गांधी, नेहरू आणि काँग्रेस पक्ष भारताच्या एकसंधतेचे समर्थन करत होते, तर जिना यांच्या नेतृत्वाखाली मुस्लिम लीग वेगळ्या राष्ट्रावर ठाम होती.

फाळणी:

• ब्रिटिशांनी 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य दिले, आणि भारत व पाकिस्तान हे दोन स्वतंत्र देश निर्माण झाले.

• रेडक्लिफ लाईन ही फाळणीची सीमा ठरवण्यात आली.

• पंजाब व बंगाल या प्रांतांचे विभाजन करण्यात आले.

परिणाम:

• सुमारे 10 ते 15 दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले.

• मोठ्या प्रमाणावर दंगल, हिंसा व हत्याकांड (जवळपास 1 ते 2 दशलक्ष लोक मृत्युमुखी पडले).

• स्त्रियांवर लैंगिक अत्याचार, जबरदस्तीचे धर्मांतरण यांसारख्या गंभीर घटना घडल्या.

---

बलुचिस्तानचा इतिहास

भौगोलिक आणि ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:

• बलुचिस्तान हा एक वाळवंटी आणि पर्वतीय प्रदेश आहे, सध्याच्या पाकिस्तानच्या नैऋत्य भागात.

• ऐतिहासिकदृष्ट्या हा प्रदेश विविध बलुच जमातींनी नियंत्रित केला होता.

• 19व्या शतकात ब्रिटिशांनी खान ऑफ कलात (Khan of Kalat) या बलुच रजवाड्याला अर्धस्वायत्त राज्य म्हणून मान्यता दिली.

1947 मधील स्थिती:

• भारताला स्वातंत्र्य मिळण्यापूर्वी बलुचिस्तानमधील कलात राज्य हे ब्रिटिश भारताचा भाग नव्हतं, तर एक स्वतंत्र संस्थान होतं.

• कलातने 1947 मध्ये स्वतंत्रतेची घोषणा केली.

• मात्र पाकिस्तानने त्याला सामील होण्याचा दबाव आणला.

पाकिस्तानमध्ये विलिनीकरण:

• मार्च 1948 मध्ये खान ऑफ कलात यांनी पाकिस्तानात विलिनीकरणाचा करार केला.

• हा करार ऐच्छिक होता की जबरदस्तीने घेतलेला – यावर आजही मतभेद आहेत.

• बलुच नेते व नागरिक यांना वाटले की त्यांची स्वतंत्र ओळख नष्ट होत आहे.

नंतरचा संघर्ष:

• 1948 पासून बलुचिस्तानमध्ये स्वायत्ततेसाठी अनेक वेळा बंडं उभी राहिली आहेत (1958, 1973, 2004 व नंतरही).

• पाकिस्तान सरकारने या बंडांवर लष्करी कारवाई केली.

• आजही काही बलुच गट स्वायत्तता किंवा स्वतंत्र बलुच राष्ट्राची मागणी करत आहेत.

• 
  

Balochistan Governor House, Quetta

• भारत-पाकिस्तान फाळणी ही उपखंडातील सर्वात मोठी मानवी स्थलांतर घटना होती.

• बलुचिस्तानचा पाकिस्तानमध्ये समावेश हा वादग्रस्त आणि संघर्षजनक होता, जो आजही शांत झालेला नाही.

• दोन्ही घटनांनी उपखंडातील राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक रचना कायमची बदलून टाकली.